ENZO KREFT

Enzo Kreft has a new album out, and just like his previous albums, it is a committed concept album. This time he addresses the theme of dictatorship, and the album is aptly called: ‘Dictator’. We know by now that Enzo Kreft always seriously delves into the themes he addresses, and that he really has something to say about them. That is why we previously asked Enzo Kreft to explain the various songs on the album, each of which represents a separate dimension of the overall picture. But we also wanted to go deeper around this theme, and asked Enzo Kreft a number of more philosophical questions. Enzo Kreft was happy to take on the challenge, and so an interview followed that is more about political philosophy than about music.

Hi Enzo, we absolutely love your latest album ‘Dictator’. When I was at your performance in Antwerp, I asked you if you wanted to do a more philosophical interview with questions about democracy and dictatorship. I immediately said that I would ask questions that I myself do not have an answer to, but that I would like to debate. Thanks for agreeing to this. Let’s start at the beginning: what made you make an album around the concept of dictatorship?

The current geopolitical developments, the rise of new authoritarian leaders worldwide, censorship and growing polarization evoke the feeling that we are moving towards a repressive society again. I felt the absolute necessity to do something with this. ‘Dictator’ has become an indictment against conformism and silent obedience.

Dictatorship is sometimes a difficult concept. How do you define dictatorship, and how do you define its opposite, democracy? Are there also shades of gray between dictatorship and democracy, in your opinion?

Absolutely. The opposition between dictatorship and democracy is not a black-and-white issue: there is a whole spectrum of intermediate forms. Many political systems in the world are somewhere in the gray area between these two extremes. It is therefore important to recognize these gray values, to recognize creeping slides from democracy to authoritarianism. It prevents us from oversimplifying systems: a country can be formally democratic, but functionally repressive. Freedom is fragile and must be defended constantly.

In a totalitarian dictatorship, the state controls every aspect of life: media, education, religion, and even your private life. There is only one ideology, and fear, violence, and indoctrination are used as instruments. In a full-fledged democracy, however, elections are organized in a decent way, you have an independent judiciary, freedom of the press, civil liberties, and a separation of powers.

Dictatorships come in many forms, both far-right and far-left. Fascism and communism have both done a lot of damage to humanity. Do you think it is permissible to compare both? What differences and similarities do you see between the different types of dictatorships, and what nuances do you think we should understand?

Both far-right and far-left dictatorships are authoritarian and use repression. Leaders are seen as godlike figures and the population is brainwashed by propaganda through education and media. In that sense, you can compare both with each other and see parallels.

The differences between the two are in ideology. Fascism is nationalistic and racist. It glorifies war, discipline and the nation state. Communism in its Stalinist or Maoist form is based on class struggle, anti-capitalism and the ideal of a classless society. That ideal rarely remained intact in reality. They also differ economically: fascist regimes often allow private property, but under heavy state control: corporatism. Communist regimes nationalize the means of production and try to abolish private property. Socially, fascism focuses on ethnicity, race and national unity, while communism focuses on class, economic equality and international solidarity.

It is important to realize that there is a danger in all forms of totalitarianism, regardless of their ideological color. The extreme right and the extreme left can both lead to inhuman conditions.

One of the great thinkers on dictatorship and democracy is the Austrian Karl Popper, author of the book ‘The Open Society and its Enemies’. Popper is best known for his ‘paradox of tolerance’: in order to remain tolerant, a society must be intolerant of intolerance. Instinctively, many people agree with this statement, but putting it into practice seems to be very difficult. At what point does someone become intolerant, and what is the right way to respond to this?

With complete tolerance you indeed undermine tolerance in the long run, so it is necessary that you as a society are intolerant towards intolerance. I think that you can really speak of intolerance when people systematically and actively advocate the abolition of democracy, undermine human rights and do not grant certain population groups the right to exist.

Take social media for example, where messages regularly appear in which minorities, such as Muslims, Jews or LGBTQ+ people, are dehumanized. Very often, such messages spread calls for violence, under the guise of ‘freedom of speech’. As a society, you have to respond to this, by, among other things, fact-checking, debate and education. In extreme cases, the courts must act to protect the rule of law. Freedom of speech is not a free pass for calling for violence or discrimination. Appropriate responses to this must be proportionate, legally substantiated and democratic. That is a difficult balancing act, because a government or social media platform must be careful not to ban every dissenting or critical voice under the guise of ‘intolerance’.

Every dictatorship needs a certain amount of support from the population. Usually a dictatorship has a lot of support at the start, but can survive with the support of a minority if it manages security services and crucial jobs well. On ‘Dictator’ you deal with the themes of repression (‘Chains of Silence’, ‘Penal Colony’) and propaganda (‘Propaganda Parade’). How do you think a minority manages to keep a majority in check?

A minority can indeed keep a majority in check by brutal repression, but especially by a clever combination of power techniques. Fear is essential in this, but is reinforced by division among the population, control over information and media, and through deliberately making people dependent economically. Repression does not have to be massive: if it is selective and visible, it is often enough to silence the rest of the population. What makes these strategies effective, is that they not only break physical resistance, but also undermine thinking, trust and the sense of togetherness. This creates a situation in which people adapt, remain silent or even cooperate, even though they form the majority.

In the years 1989-1990 we saw a great wave of mostly peaceful revolutions towards democratic regimes. Communism fell in Eastern Europe and part of Asia, but also in Latin America and South Africa there was a wave of democratization. Little seems to remain of the enthusiasm of that time. Do you think we will see new waves of democratization?

Yes, new waves of democratization are certainly possible, but they are not self-evident. The context has changed completely since 1989. Real change will probably not come from above or from the West, but from below, through young people, local movements and citizen networks.

History has shown that dictatorships never have the last word, but also that democracy is no guarantee unless continued efforts are made.

In some countries, the turnaround has not been successful. I am thinking of countries like Russia, Venezuela and Nicaragua. I propose to stick to the country that is most prominently in the news: Russia. Although there was a democratic experiment in Russia, that was put aside under Putin, and we can certainly say since 2020 that the country is a dictatorship once again, which also attacked the much more democratic Ukraine in 2022. How do you look at such developments?

I watch such developments with dismay. Russian politics since the collapse of the Soviet Union in 1991 shows how fragile democratic experiments can be. After the fall, there initially seemed to be a democratic wind blowing under Yeltsin. Unfortunately, political chaos quickly undermined confidence in that new democracy. In that climate, Putin emerged as a leader who promised stability. However, since taking office in 1999, he has systematically centralized power, completely paralyzed the media, suppressed the opposition and manipulated elections. Things went from bad to worse: constitutional changes allowed Putin to remain in power until at least 2036 and the repression of dissidents became totalitarian. So you can call Russia a dictatorship without exaggeration.

Putin’s war against Ukraine is not only a geopolitical aggression, but also an ideological attack on the idea of an independent, democratic post-Soviet state on Russia’s border. Ukraine did choose democratization, which the Kremlin saw as existentially threat.

On your record, but also in the background images that you use live, we also see various references to the American president Donald Trump. I myself always shudder a bit at comparisons between Trump and dictators like Kim Jong-un and Vladimir Putin, and even more when he’s compared with Hitler or Stalin. Although Trump is, in my eyes, an extreme right-wing demagogue, the United States is still a democracy, and the comparison does not apply to me. What is the purpose of your references to Trump?

The live visuals with references to Trump are not a literal comparison with dictators like Kim Jong-un or Putin, but they do show how authoritarian tendencies can also arise within democracies. I think for example of undermining the press, spreading disinformation, sowing distrust towards independent institutions... these are dangerous patterns. My work does not want to make a historical judgment, but it does sound an alarm bell: this can also happen here, and it often starts subtly. We must remain vigilant.

The reason I am so sensitive to this is that I see a danger in anti-Americanism. If you look at the people who support dictatorships in the West today, you see that they are often virulently anti-American. They caricature the United States to argue in favor of dictatorships. What do you think about this?

I am not anti-American, but I am critical of power structures, whether they are in Russia, China or the US. The problem arises when any criticism of the United States is immediately dismissed as support for dictatorships. That is a false dichotomy. We must maintain the ability to make the West look in the mirror, without being pushed into the camp of Putin or Xi. My work tries to make that tension visible: between freedom and control, propaganda and truth, regardless of where they come from.

Towards the end of the record you make an ode to resistance against dictatorship. I think that the possibility to resist and to criticize is one of the big differences between democracy and dictatorship. But resistance can take different forms. It can be peaceful or violent, and at a certain point someone has to guide the transfer of power from dictatorship to democracy. How do you view the forms of resistance against dictatorship?

Resistance against dictatorship is essential, but the form of it depends on the context. I always prefer peaceful resistance, through art, information, protest, technology. Violence often leads to new forms of oppression. But I understand that in extreme situations people sometimes see no other way out. What I try to do with my music is to raise awareness, to keep the mind sharp. Change does not start with weapons, but with insights, questions, images that make people think. That is my form of resistance.

I do have a reservation about ‘resistance’ as a basic attitude in life. You see that many people adopt that attitude, because democracies are open to it. Everyone is against the government in some way. That is nice, but in a democracy you can’t just be a dissenter. At a certain point someone has to take responsibility. Do you have an opinion about this?

I do not see resistance as a permanent attitude of obstruction, but as a critical awareness that is necessary to keep democracy alive. In a healthy democracy there must be room for dissenting voices, for doubt, for friction. That does not mean that you do not take responsibility, on the contrary! Taking responsibility starts with refusing to go along with complacency or conformism. My work wants to shake people awake, so that they can choose for themselves: not only what they reject, but also what they want to defend.

If I understand correctly, you used artificial intelligence in the making of ‘Dictator’, in the first place for generating spoken text, but I suspect also for the layout. In 2019, you released ‘Control’, a record about the relationship between people and technology. So I’m curious about how you look at artificial intelligence, especially in its use in making music and art.

For ‘Dictator’ I did indeed use artificial intelligence to generate a voice in ‘Self-Proclaimed Savior of the Nation’ and also for the artwork of the album. I was initially really not satisfied with the images generated by artificial intelligence. The images required a lot of editing and adjustment. I combined multiple elements from different generated images to arrive at personal results. That’s how I finally managed to really put my stamp on it. I find that essential: that you as a creator retain the final control. Artificial intelligence should never replace the artist, but it can extend his or her possibilities. I don’t see artificial intelligence as a threat to the arts, as long as you use it consciously and ethically. So it should be nothing more or less than a tool that supports creativity, but never takes over.

Enzo Kreft: website / bandcamp / Facebook

Xavier KRUTH
11/06/2025

Enzo Kreft heeft een nieuwe plaat uit, en net als zijn vorige platen is het een geëngageerde conceptplaat. Deze keer snijdt hij het thema dictatuur aan, en de plaat heet dan ook gevat: ‘Dictator’. We weten intussen dat Enzo Kreft zich steeds ernstig inwerkt in de thema’s die hij behandelt, en er ook echt iets over te zeggen heeft. Daarom vroegen we Enzo Kreft eerder al om de verschillende nummers op de plaat te duiden, die elk een aparte dimensie van het totaalplaatje voorstellen. Maar rond dit thema wilden we ook dieper gaan, en Enzo Kreft een aantal meer filosofische vragen voorschotelen. Enzo Kreft ging de uitdaging graag aan, en dus volgde een interview dat meer over politieke filosofie gaat dan over muziek.

Dag Enzo, we vinden je laatste plaat ‘Dictator’ absoluut geweldig. Toen ik op je voorstellingsoptreden was in Antwerpen, vroeg ik je of je een meer filosofisch interview wou doen met vragen over democratie en dictatuur. Ik zei er meteen bij dat ik vragen zou stellen waar ik zelf geen antwoord op heb, maar waarover ik graag debatteer. Bedankt om hierop toe te stemmen. We zullen beginnen bij het begin: wat heeft je aangezet om een plaat te maken rond het concept van dictatuur?

De actuele geopolitieke ontwikkelingen, de opkomst van nieuwe autoritaire leiders wereldwijd, censuur en groeiende polarisatie roepen het gevoel op dat we opnieuw richting een repressieve samenleving bewegen. Ik voelde de absolute noodzaak hier iets mee te doen. ‘Dictator’ is een aanklacht geworden tegen conformisme en stilzwijgende gehoorzaamheid.

Dictatuur is soms een moeilijk concept. Hoe definieer je dictatuur, en hoe definieer je het tegengestelde, de democratie? Zijn er volgens jou ook grijswaarden tussen dictatuur en democratie?

Absoluut. De tegenstelling tussen dictatuur en democratie is geen zwart-wit kwestie: er bestaat een heel spectrum aan tussenvormen. Veel politieke systemen in de wereld bevinden zich ergens in het grijze gebied tussen deze twee uitersten. Het is dus belangrijk om die grijswaarden te erkennen, om sluipende afglijding van democratie naar autoritarisme te herkennen. Het voorkomt dat we systemen gaan oversimplificeren: een land kan formeel democratisch zijn, maar functioneel repressief. Vrijheid is broos en moet voortdurend worden verdedigd.

In een totalitaire dictatuur beheerst de staat elk aspect van het leven: media, onderwijs, religie en zelfs je privéleven. Er bestaat slechts één ideologie en er worden angst, geweld en indoctrinatie als instrumenten gebruikt. In een volwaardige democratie echter worden verkiezingen georganiseerd op een fatsoenlijke manier, heb je een onafhankelijke rechtspraak, is er persvrijheid, zijn er burgerlijke vrijheden en is er een scheiding der machten.

Dictatuur bestaat in vele vormen, zowel extreemrechts als extreemlinks. Fascisme en communisme hebben beiden heel veel schade aan de mensheid toegebracht. Vind je het toegelaten om beiden over dezelfde kam te scheren? Welke verschillen en gelijkenissen zie je tussen de verschillende soorten dictaturen, en welke nuances denk je dat we daarbij moeten begrijpen?

Zowel extreemrechtse als extreemlinkse dictaturen zijn autoritair en gebruiken repressie. Leiders worden er gezien als goddelijke figuren en de bevolking wordt gehersenspoeld door propaganda via onderwijs en media. In die zin kan je beiden vergelijken met elkaar en zie je parallellen.

De verschillen tussen beiden zitten in de ideologie. Fascisme is nationalistisch en racistisch. Het verheerlijkt oorlog, discipline en de natiestaat. Communisme in de stalinistische of maoïstische vorm is gebaseerd op de klassenstrijd, anti-kapitalisme en het ideaal van een klassenloze samenleving. Dat ideaal bleef wel zelden overeind in de realiteit. Ook economisch verschillen ze: fascistische regimes laten vaak privaat eigendom toe, maar onder zware staatscontrole: corporatisme. Communistische regimes nationaliseren de productiemiddelen en proberen privaat eigendom af te schaffen. Sociaal gezien richt fascisme zich op etniciteit, ras en nationale eenheid, terwijl communisme dat doet op klasse, economische gelijkheid en internationale solidariteit.

Het is belangrijk te beseffen dat er een gevaar schuilt in alle vormen van totalitarisme, ongeacht hun ideologische kleur. Extreemrechts en extreemlinks kunnen dus beiden leiden tot mensonterende toestanden.

Een van de grote denkers over dictatuur en democratie is de Oostenrijker Karl Popper, auteur van het boek ‘De open samenleving en haar vijanden’. Popper staat vooral bekend om zijn ‘paradox van de tolerantie’: om tolerant te blijven, moet een samenleving intolerant zijn tegenover intolerantie. Instinctief zijn veel mensen het eens met die stelling, maar het in de praktijk brengen, lijkt heel moeilijk te zijn. Vanaf wanneer is iemand intolerant, en wat is de juiste manier om hierop te reageren?

Met volledige tolerantie ondergraaf je inderdaad op termijn de tolerantie, dus is het wel nodig dat je je als samenleving intolerant opstelt ten opzichte van intolerantie. Ik denk dat je echt van intolerantie kan spreken als mensen systematisch, actief gaan pleiten voor de afschaffing van de democratie, mensenrechten ondergraven en bepaalde bevolkingsgroepen geen bestaansrecht gunnen.

Neem nu bijvoorbeeld de social media, daar verschijnen geregeld berichten waarin minderheden, bijvoorbeeld moslims, joden, LGBTQ+-personen, worden gedehumaniseerd. Heel vaak worden in dergelijke berichten oproepen tot geweld verspreid, onder het mom van ‘vrijheid van meningsuiting’. Je moet hier als samenleving wel op reageren, door onder andere factchecking, debat en educatie. In extreme gevallen moet het gerecht optreden als bescherming van de rechtsstaat. Vrijheid van meningsuiting is geen vrijgeleide voor het oproepen tot geweld of discriminatie. Gepaste reacties hierop moeten proportioneel, juridisch onderbouwd en democratisch zijn. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening, want een overheid of sociaal mediaplatform moet opletten dat ze niet elke afwijkende of kritische stem onder de noemer ‘intolerantie’ gaat verbieden.

Elke dictatuur heeft een zekere steun vanuit de bevolking nodig. Meestal heeft een dictatuur bij haar aanvang zelfs een grote steun, maar kan ze achteraf overleven met de steun van een minderheid als ze veiligheidsdiensten en cruciale jobs goed handhaaft. Op ‘Dictator’ behandel je de thema’s van repressie (‘Chains of Silence’, ‘Penal Colony’) en van propaganda (‘Propaganda Parade’). Hoe slaagt een minderheid er volgens jou in om een meerderheid in bedwang te houden?

Een minderheid kan een meerderheid inderdaad in bedwang houden door brute repressie maar vooral ook door een slimme combinatie van machtstechnieken. Angst is daarbij essentieel, maar wordt versterkt door verdeeldheid onder de bevolking, controle over informatie en media, en het bewust afhankelijk maken van mensen via economische middelen. Repressie hoeft niet massaal te zijn: als ze selectief en zichtbaar is, volstaat dat vaak om de rest van de bevolking tot zwijgen te brengen. Wat deze strategieën effectief maakt, is dat ze niet alleen fysieke weerstand breken, maar ook het denken, het vertrouwen en het samenhorigheidsgevoel ondergraven. Zo ontstaat een situatie waarin mensen zich aanpassen, zwijgen of zelfs meewerken, ook al vormen ze de meerderheid.

In de jaren 1989-1990 zagen we een grote golf van doorgaans vreedzame revoluties naar democratische regimes toe. Het communisme viel in Oost-Europa en een deel van Azië, maar ook in Latijns-Amerika en Zuid-Afrika was er een golf van democratisering. Van het toenmalige enthousiasme lijkt nu weinig over te blijven. Denk je dat we nieuwe golven van democratisering zullen kennen?

Ja, nieuwe golven van democratisering zijn zeker mogelijk, maar ze zijn niet vanzelfsprekend. De context is wel helemaal veranderd sinds 1989. Echte verandering zal vermoedelijk niet komen van bovenaf of uit het Westen, maar van onderuit, door jongeren, lokale bewegingen en burgernetwerken.

De geschiedenis heeft al aangetoond dat dictaturen nooit het laatste woord hebben, maar ook dat democratie geen garantie is, tenzij er blijvend inspanningen voor geleverd worden.

In sommige landen is de omslag niet gelukt. Ik denk aan landen als Rusland, Venezuela en Nicaragua. Ik stel voor om het te houden bij het land dat het meest prominent in het nieuws komt: Rusland. Hoewel er een democratisch experiment was in Rusland, is dat onder Poetin terug weggewerkt, en kunnen we zeker sinds 2020 zeggen dat het land opnieuw een dictatuur is, dat bovendien in 2022 het veel democratischere Oekraïne aanviel. Hoe kijk je naar dergelijke evoluties?

Ik zie dergelijke evoluties met lede ogen aan. De Russische politiek sinds het uiteenvallen van de Sovjetunie in 1991 toont hoe fragiel democratische experimenten kunnen zijn. Na de val leek er aanvankelijk een democratische wind te waaien onder Jeltsin. Helaas heeft politieke chaos het vertrouwen in die nieuwe democratie al snel ondermijnd. In dat klimaat kwam Poetin op als een leider die stabiliteit beloofde. Sinds zijn aantreden in 1999 heeft hij echter systematisch de macht gecentraliseerd, de media compleet vleugellam gemaakt, de oppositie onderdrukt en verkiezingen gemanipuleerd. Het ging van kwaad naar erger: grondwetswijzigingen lieten Poetin toe tot ten minste 2036 aan de macht te blijven en de repressie tegen dissidenten werd totalitair. Je kunt Rusland dus zonder overdrijven een dictatuur noemen.

Poetins oorlog tegen Oekraïne getuigt niet enkel van geopolitieke agressie, maar is ook een ideologische aanval op het idee van een onafhankelijke, democratische post-Sovjetstaat aan de grens van Rusland. Oekraïne koos wél voor democratisering en dat werd door het Kremlin als existentieel bedreigend ervaren.

Op je plaat, maar ook in de achtergrondbeelden die je live gebruikt, zien we ook verschillende referenties naar de Amerikaanse president Donald Trump. Zelf huiver ik altijd wat bij vergelijkingen tussen Trump en dictators als Kim Jong-un en Vladimir Poetin, of al helemaal met Hitler en Stalin. Hoewel Trump in mijn ogen een extreemrechtse demagoog is, zijn de Verenigde Staten nog steeds een democratie, en gaat de vergelijking voor mij niet op. Wat is de bedoeling van je verwijzingen naar Trump?

De live visuals met verwijzingen naar Trump zijn geen letterlijke vergelijking met dictators als Kim Jong-un of Poetin, maar ze tonen wel hoe autoritaire tendensen ook binnen democratieën kunnen opkomen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan het ondermijnen van de pers, het verspreiden van desinformatie, het zaaien van wantrouwen tegenover onafhankelijke instituties … dat zijn gevaarlijke patronen. Mijn werk wil geen historisch oordeel vellen, maar wel een alarmbel luiden: dit kan ook hier gebeuren, en vaak begint het subtiel. We moeten waakzaam blijven.

De reden dat ik daar zo gevoelig voor ben, is dat ik een gevaar zie in anti-Amerikanisme. Als je kijkt naar de mensen die vandaag in het Westen dictaturen steunen, dan zie je dat ze vaak virulent anti-Amerikaans zijn. Zij maken een karikatuur van de Verenigde Staten om in het voordeel van dictaturen te pleiten. Wat denk je hierover?

Ik ben geen anti-Amerikaan, maar ik ben wél kritisch voor machtsstructuren, of ze nu in Rusland, China of de VS zitten. Het probleem ontstaat wanneer elke kritiek op de Verenigde Staten meteen wordt weggezet als steun voor dictaturen. Dat is een valse tweedeling. We moeten het vermogen behouden om het Westen in de spiegel te laten kijken, zonder daardoor in het kamp van Poetin of Xi geduwd te worden. Mijn werk probeert net die spanningslijn zichtbaar te maken: tussen vrijheid en controle, propaganda en waarheid, ongeacht waar ze vandaan komen.

Naar het einde van de plaat maak je een ode aan verzet tegen dictatuur. Ik denk dat de mogelijkheid om je te verzetten en kritiek te uiten een van de grote verschillen is tussen democratie en dictatuur. Maar het verzet kan verschillende vormen aannemen. Het kan vreedzaam of gewelddadig zijn, en op een bepaald moment moet iemand de machtsoverdracht van dictatuur naar democratie wel in goede banen leiden. Hoe kijk je naar de vormen van verzet tegen dictatuur?

Verzet tegen dictatuur is essentieel, maar de vorm ervan hangt af van de context. Mijn voorkeur gaat altijd uit naar vreedzaam verzet, via kunst, informatie, protest, technologie. Geweld leidt vaak tot nieuwe vormen van onderdrukking. Maar ik begrijp dat mensen in extreme situaties soms geen andere uitweg zien. Wat ik probeer te doen met mijn muziek, is het bewustzijn aanwakkeren, de geest scherp houden. Verandering begint niet met wapens, maar met inzichten, vragen, beelden die mensen aan het denken zetten. Dat is mijn vorm van verzet.

Ik heb wel een bedenking bij ‘verzet’ als grondhouding in het leven. Je ziet dat veel mensen die houding aannemen, omdat democratieën daar nu eenmaal open voor staan. Iedereen is wel ergens tegen de overheid. Dat is mooi, maar in een democratie kun je niet alleen maar verzet plegen, op een bepaald moment moet iemand ook verantwoordelijkheid nemen. Heb je hier een mening over?

Verzet zie ik niet als een permanente houding van tegenwerken, maar als een kritisch bewustzijn dat nodig is om democratie levend te houden. In een gezonde democratie moet er ruimte zijn voor tegenstemmen, voor twijfel, voor wrijving. Dat betekent niet dat je geen verantwoordelijkheid neemt, integendeel! Verantwoordelijkheid nemen begint bij het weigeren om mee te gaan in gemakzucht of conformisme. Mijn werk wil mensen net wakker schudden, zodat ze zelf kunnen kiezen: niet alleen wat ze afwijzen, maar ook wat ze willen verdedigen.

Als ik goed begrepen heb, maakte je gebruik van artificiële intelligentie bij het maken van ‘Dictator’, onder andere voor het genereren van gesproken tekst, maar ik vermoed ook voor de lay-out. In 2019 bracht je met ‘Control’ een plaat uit over de relatie tussen mensen en technologie. Ik ben dan ook benieuwd naar hoe je kijkt naar artificiële intelligentie, in het bijzonder in het gebruik ervan bij het maken van muziek en kunst.

Voor ‘Dictator’ gebruikte ik inderdaad artificiële intelligentie bij het genereren van een stem in ‘Self-Proclaimed Savior of the Nation’ en ook voor het artwork van het album. Ik was in eerste instantie echt niet tevreden met de door artificiële intelligentie gegenereerde beelden. De beelden vroegen veel bewerking en bijsturing. Ik combineerde meerdere elementen uit verschillende gegenereerde beelden om tot persoonlijke resultaten te komen. Zo slaagde ik er uiteindelijk in er écht mijn stempel op te drukken. Dat vind ik essentieel: dat je als maker de eindregie behoudt. Artificiële intelligentie mag nooit de kunstenaar vervangen, hoogstens verlengen. Ik zie artificiële intelligentie niet als een bedreiging voor de kunsten, zolang je het bewust én ethisch inzet. Het mag dus niet meer of minder zijn dan een hulpmiddel dat de creativiteit ondersteunt, maar nooit overneemt.

Enzo Kreft: website / bandcamp / Facebook

Xavier KRUTH
11/06/2025